Okolina Vilanja i Pečuja na jugu Mađarske je za srpsku istoriju podjednako važna kao i Sentandreja. Otomanski osvajači su na svom putu ka Beču i Evropi stigli i do Pečuja. Kao posledica turske vlasti, Vilanj i još nekoliko sela u kojima se proizvodilo vino u okolini su bili potpuno razrušeni tako da su godinama kasnije putopisci koji su prolazili tom regijom svedočili o  ogromnoj pustari zarasloj u korov na kojoj su se nekada nalazile kuće. Mir i stabilnost su se vratili u Pečuj tek nakon 1687. godine, kada su Turci poraženi (druga bitka na Mohaču). Tada započinje ponovno naseljavanje sela koja su do tada bila većinski sa mađarskim stanovništvom. Među doseljenicima su najbrojniji bili Srbi. Tokom 17. i 18. veka, poreske knjige navode da je Vilanj bio većinski naseljen Srbima. U Vilanju i danas neguju sećanje i zahvalnost srpskom stanovništvu koji su sa sobom na prostore Mađarske doneli kulturu pravljenja crvenog vina i crne sorte vinove loze kao što je kadarka, te samim tim i postavili temelje za proizvodnju crvenog vina u Vilanju.

Dolaskom nemačkog stanovništva, broj Srba je počeo da se smanjuje, tako da je Vilanj oko 1755. godine postao većinski naseljen nemačkim stanovništvom (Podunavske Švabe). Zahvaljujući njima, u vinograde Vilanja je stigla i sorta portugizer. U to vreme su se zajedno u vinogradu sadile sorte italijanski rizling, kadarka i portugizer i od njih se pravio vilanjski šiler.

Dakle, vinska istorija Srbije i Mađarske je snažno povezana. Nedavni boravak u Vilanju je bio i prilika da probam lokalna vina. Među njima, pažnju mi je privukla etiketa na kojoj je prikazana mala crna ptica i vino iz vinarije Vylyan. Sorta čokasolo je sačuvana u ampelografskoj zbirci Instituta za vinarstvo u Pečuju. Vinarija je od uzoraka iz te ampelografske zbirke stigla do prvog vinograda sorte čokasolo. Danas vinarija Vylyan ima manje od 1 hektara pod sortom čokasolo, ali u celoj Mađarskoj već ima nekoliko vinarija koje prave vina od ove sorte.

Csóka 2015 - Vylyan - Fermentacija u fermentoru sa otvorenim vrhom. Malolaktička fermentacija i odležavanje 6 meseci u buradi od 225l od mađarskog hrasta. Intenzivne tamne rubin crvene boje. Vino odiše svežinom, lepe prijatne kiseline, na nepcima voćne note, sveža šljiva, višnja, malina, crno šumsko voće, začinski tonovi. Tanini zreli. Srednje telo. Mineralno u završnici.

Sorta Csókaszőlő (u prevodu: čavkino grožđe)  se u mađarskom ampelografskom atlasu iz 1831. godine štampanom u Pešti opisuje kao sorta sa "duguljastim grozdom, ređim, sitnijim zrnom, kiselkastom slatkoćom, izdržljiva, rodna, od nje se pravi najcrnje i najtrajnije vino". Sinonim za ovu sortu je i Rácz-fekete(u prevodu: srpsko crno).

Srpsku vinsku istoriju tek danas ponovo otkrivamo. Zato ne čudi što brojne informacije o vinarstvu na teritoriji severne Srbije pronalazimo u mađarskim izvorima.

Poređenjem sa sortimentom koji se pominje u knjizi Soveršen vinodelac koju je 1816. godine objavio Prokopije Bolić i koja navodi sorte vinove loze koje se gaje u vinogradima na Fruškoj Gori, nailazimo na sortu čavčica ili čavka. Ne, nije slučajnost . I na mađarskom i na srpskom jeziku je sorta dobila naziv po ptici čavka. Opis koji Bolić daje u svojoj knjizi takođe odgovara: "Grozd je dugačak i krakljast, bobice su nejednako sitne, plavetno tamnocrne, pokožica je dovoljno tvrda, meso je slatko i sočno. Loza ova masnu zemlju miluje."

Dakle, danas znamo da je u prošlosti čavčica bila zastupljena u sortimentu Fruške gore zajedno sa kadarkom, grašcem, sedušom i drugim sortama koje su opstale do danas. Možda će poput seduše i čavčica tj. čavka jednog dana dobiti novu šansu na Fruškoj Gori pa neko od lokalnih vinara sa Fruške Gore odluči da modernoj vinskoj publici u Srbiji približi vina od čavčice.

Na tragove Srba u krajevima oko Vilanja ukazuje i srpska pravoslavna crkva Svetog Dimitrija u Šiklošu sagrađena 1806. godine. Crkvu vredi posetiti jer se u njoj nalazi veličanstveni ikonostas iz prve polovine XIX veka.

 Takođe, nedaleko od centra grada, nalazi se i grob despota Stefana Štiljanovića na obližnjem brdu Đuntir (njegove mošti su kasnije prenete u manastir Šišatovac). To brdo je upravo mesto na kom je prema legendi despot Stefan Štiljanović žitom nahranio gladni narod tokom dugogodišnje suše i gladi koja je pogodila Baranju i  oprostio im dugove tako što je na lomači na vrhu brda spalio njihove priznanice o dugu. Danas je sa svih strana to brdo okruženo vinogradima.

 

Vilanj je od Beograda udaljen 292 km, a putovanje do tamo nije naporno jer autoput vodi sve do Osijeka, uz preostalih 58km koji vode kroz pogranična sela tako da nema gustog saobraćaja na njima. Stoga može biti odlična vikend destinacija za sve ljubitelje vina koji pored obilaska vinskih podruma ujedno žele i bliže da se upoznaju sa srpskim nasleđem u južnoj Mađarskoj. 

NAZAD NA KATEGORIJU